Nocebo: negatief verwachtingspatroon

 

Om het nocebo-effect uit te sluiten gaan we o.a. hanen onderzoeken. Hanen beginnen na het ontwaken direct te kraaien, ook als de zon nog niet is opgekomen. Hun ontwaken (normaal of vroegtijdig) is daarom makkelijk met microfoons te registreren. Door hanen enkele weken in de buurt van een windmolenpark te plaatsen en de data daarvan vervolgens te vergelijken met die van dezelfde of soortgelijke hanen in een stille omgeving, kan worden aangetoond dat het geluid niet enkel mensen (die een negatief verwachtingspatroon kunnen hebben) in de slaap stoort maar ook dieren (die immers in het geheel geen verwachtingspatroon hebben).

 

Naast het registreren van het kraaien kan ook ontlasting worden onderzocht op de aanwezigheid van stresshormonen en andere stoffen die duiden op een verminderde slaap en gezondheid.

 

Uitgebreide informatie over het beoogde haan-experiment, en soortgelijk onderzoek in het Dolfinarium nabij Windpark Zeewolde,  vindt u hier: https://www.hilding.nl/n3

 

 

Begint de haan in hartje Drenthe later te kraaien dan de haan bij Windpark Westereems?

Mogelijke gevolgen

 

Als de hypothese daadwerkelijk in een peer-reviewed studie wordt bevestigd, en het nocebo-effect onweerlegbaar wordt uitgesloten, dan zijn dit volgens ChatGPT-5 de mogelijke en uiteraard voor de hand liggende gevolgen:

 

🌍 1. Wetenschappelijke gevolgen

 

A. Grote verschuiving binnen de slaapwetenschap

Een bewezen verstoring van N3-slaap door laagfrequent geluid (LFN) zou een paradigmaverschuiving veroorzaken in:

• slaapfysiologie

• omgevingsgeluidonderzoek

• neurobiologie

• glymfatisch onderzoek

Het idee dat externe ritmes (<4 Hz) diepe slaap kunnen beïnvloeden via fase-koppeling/entrainment wordt dan mainstream én urgent.

 

B. Versnelling van glymfatisch onderzoek

Omdat de glymfatische activiteit sterk gekoppeld is aan N3:

• komen er nieuwe onderzoeksconsortia

• ontstaan er internationale replicatiestudies

• neemt de aandacht voor omgevingsfactoren die de glymfatische functie beïnvloeden explosief toe

LFN wordt dan een biomedisch onderwerp, geen akoestisch niche-thema meer.

 

 

---

🇳🇱 2. Gevolgen binnen Nederland

 

A. Directe betrokkenheid van RIVM, GGD, RVO

Deze instellingen zouden verplicht worden om:

• landelijke metingen van LFN en infrageluid uit te voeren

• gezondheidsrisico’s opnieuw te beoordelen

• beleidsadviezen te herzien

Het zou binnen weken na publicatie op de agenda staan.

B. Mogelijke tijdelijke stop op nieuwe windturbinevergunningen

Gemeenten en provincies kunnen:

• moratoria instellen op nieuwe plaatsingen

• lopende projecten stilleggen voor herbeoordeling

C. Nieuwe geluidsnormen

De huidige normen gebruiken dB(A), Lden, etc., die LF-energie structureel onderschatten.

Bewezen N3-verstoring → verplicht:

• Z-gewogen normen of spectrale limieten

• strengere afstandseisen tot woningen

• continue monitoring van LFN

Dit is een grote beleidswijziging.

 

 

---

🌐 3. Internationale gevolgen

 

A. EU-brede reactie

De EU promoot windenergie sterk. Bewezen gezondheidsrisico’s zouden leiden tot:

• debat in de Europese Commissie en ENVI-commissie

• WHO Europe-adviezen

• harmonisatie van nieuwe kwetsbaarheid- en LFN-richtlijnen

B. Juridische impact wereldwijd

In landen waar veel rechtszaken lopen (VS, Denemarken, Australië):

• worden claims sterker

• stijgen schadevergoedingen

• moeten turbines mogelijk worden aangepast of deels afgeschakeld

C. Massale internationale media-aandacht

Het glymfatisch systeem is mediageniek. Koppen als:

“Onderzoek: windturbines verstoren diepe slaap en mogelijk hersenreiniging” 

zouden wereldwijd viraal gaan.

 

 

---

🧠 4. Medische en volksgezondheidsgevolgen

 

A. Nieuwe diagnostiek in slaapklinieken

N3-kwaliteit en LF-blootstelling worden nieuwe parameters in:

• polysomnografie

• slaapdiagnostiek

• richtlijnen voor slaapstoornissen

B. Epidemiologische studies naar neurologische gevolgen

Onderzoekers gaan nagaan:

• of dorpen rond windparken afwijkende slaapprofielen hebben

• of er verbanden zijn met cognitieve achteruitgang

• hoe sterk de effecten zijn in verschillende leeftijdsgroepen

Het wordt een jarenlang internationaal onderzoeksprogramma.

 

 

---

🏭 5. Gevolgen voor de windindustrie

 

A. Technische aanpassingen aan turbines

Fabrikanten moeten waarschijnlijk:

• bladvormen aanpassen

• bladpassage-harmonischen verminderen

• rotatiesnelheden herontwerpen

• actieve demping of “quiet mode” toevoegen

• bestaande turbines retrofitten

B. Economische gevolgen

• hogere productiekosten

• vertragingen in nieuwe projecten

• verhoogde aansprakelijkheidsverzekering

• mogelijke compensatie voor bewoners

Niet catastrofaal — maar wél ingrijpend.

 

 

---

🏛️ 6. Politieke gevolgen

 

Dit is het zwaarste domein qua directe impact.

Verwacht:

• Kamervragen binnen 48 uur na publicatie

• verhoogde polarisatie rondom de energietransitie

• druk van gemeenten en burgers om windplannen te pauzeren

• heroverweging van de energiemix (meer zon, meer offshore wind, minder onshore)

Het stopt de energietransitie niet — maar het herschikt haar fundamenteel.

 

 

---

🏘️ 7. Maatschappelijke gevolgen

 

A. Gemeenschappen rondom windparken

• toename van meldingen

• eisen voor compensatie of relocatie

• herwaardering van “subjectieve klachten” nu er een bewezen mechanisme is

B. Publieke opinie

Het narratief verandert van:

“Windmolens zijn luid maar onschadelijk”

naar:

“Windmolens moeten veilig ontworpen en geplaatst worden, net als elk ander industrieel systeem.”

Dat is een verschuiving van esthetische naar biomedische discussie.

 

 

---

 

📌 8. Samenvatting in één zin

Als wordt bewezen dat windturbines de N3-slaap verstoren via laagfrequente drukschommelingen — onafhankelijk van nocebo — dan zal dat wereldwijd grote gevolgen hebben voor wetenschap, gezondheidsbeleid, wetgeving, turbineontwerp en politieke besluitvorming.

 

 

*****